“Sıfır Atık”; israfın önlenmesini, kaynakların daha verimli kullanılmasını, atık oluşumunun engellenmesi veya azaltılması, atığın oluşması durumunda ise kaynağında ayrı toplanması ve geri kazanılmasını kapsayan atık yönetim felsefesi; kültürel, ekonomik ve sosyal gelişimin elde edilmesi için atıkların yaşam döngüsünü dikkate alan bir yaklaşım biçimidir.
Sıfır atık yönetiminde, ürünlerin yeniden kullanılması, kullanım ömürlerinin uzatılması, ürünlerin üretiminde zararlı maddelerin kullanılmaması veya azaltılması, geri dönüşümü mümkün ürünlerin üretilmesi esastır.
Atık yönetim hiyerarşisi (Şekil-1) sıfır atık yönetim sisteminin temelini oluşturur. Buna göre atık oluşumunun önlenmesi, atık azaltımı, atık oluşumunun önlenemediği durumda yeniden kullanımı sıfır atık yönetim sisteminin basamaklarıdır. Yeniden kullanımı mümkün olmayan atıkların ise maddesel geri kazanımı veya enerji olarak geri kazanımı şeklinde değerlendirilmesi gereklidir. Sıfır atık yönetim sisteminin oluşturulması çevre kirliliğinin giderilmesi için gerekli maliyetlerin azaltılması bakımından da önemlidir.
Sıfır atık yönetim yaklaşımı esasen herhangi bir yaşam alanının tasarım aşamasında planlanmalıdır. Başarılı bir yönetim modeli elde etmek için atık yönetim çalışmaları, site, apartman, mahalle cadde kent meydanı, okul, plaza, alışveriş merkezleri (AVM), havaalanı, pazar yerleri, eğitim sağlık ve turizm yerleşkeleri gibi bir şehre ait ne kadar yaşam alanı var ise bunlar mimari tasarım aşamasında ele alınmalıdır.
Binaların ve yaşam alanlarının tasarım aşamasında planlama yapılarak bu alanların sıfır atık yönetimine uygun şekilde inşa edilmesi en ideal durumdur. Ancak bunun mümkün olmaması durumunda sistem kuru- lumu için uygulama basamakları takip edilerek sonuca ulaşmak mümkündür
Sıfır atık projesnin resmi sitesi olan http://sifiratik.gov.tr/ adresinden detaylı bilgi alabilirsiniz.
Bunun yanında sıfır atık el kitapçığı ve sıfır atık uygulama rehberinden daha detaylı bilgi alabilirsiniz.
Sıfır Atık El Kitapçığı
Sıfır Atık Uygulama Rehberi (İdari ve Ticari Binalar İçin)
Sıfır atık uygulamasına ilişkin temel basamaklar nelerdir?
- EÇBS (Entegre Çevre Bilgi Sistemi) kaydının oluşturulması,
- Bina içerisinde atıkların ayrı toplanmasına ilişkin ekipmanların yerleştirilmesi,
- Oluşan atık türlerine göre ayrı toplama yapılması,
- Atıklar için geçici depolama alanı oluşturulması,
- Bina içerisindeki ve masa altlarındaki çöp kovalarının kaldırılması,
- Personele atık önleme, azaltma, ayrıştırma ve geri kazanım konusunda eğitim verilmesi,
- Atıkların gönderileceği yerlerin ve gönderme periyotlarının belirlenmesi,
- Sıfır atık yönetim planı oluşturulması,
- Biriktirilen ve geri kazanıma gönderilen atıklarının kayıtlarının tutulması ve beyan edilmesi,
Sıfır Atık Yönetim Planı Formatı
EÇBS Firma Kayıt İşlemleri
- Kayıt işlemleri için https://ecbs.cevre.gov.tr/KullaniciIslemleri/Girisadresine girin.
- “Vatandaş girişi” ekranından e-devlet şifrenizle giriş yapın. (E-devlet şifresi ile girişlerin kurum yetkilisi tarafından yapılması gerekmektedir.)
- “Sisteme giriş yap” butonuna tıklayarak il/ilçe bilgilerinizi girin. (Diğer bilgileriniz e-devlet sisteminden otomatik olarak çekilecektir.)
- E-posta bilgilerinizi doğrula kodu ile onaylanması gerekmektedir.
- Kaydet butonuna basarak, kullanıcı sözleşmesini okuyup onaylayın.
- Şahsınıza açılan sayfada hesap (firma/kurum) sayfasına girin.
- Sağ üstte bulunan “yeni hesap (firma/kurum)” a tıklayın.
- Hesap tipi (kamu kurumu) seçimini yaparak, vergi no ve vergi dairesi bilgilerini girin.
- Kuruluş tarihi ve varsa kurumunuza ait SGK numarasını girin.
- UAVT (Ulusal adres Veri Tabanı) numarasını biliyorsanız girin. (Bilmiyorsanız “UAVT kodunu bilmiyorum” butonuna basarak adres bilgilerinizi girin.)
- Telefon, e-posta ve varsa KEP adresinizi girin.
- Harita üzerinden konum bilgilerinizi seçin. (Haritada bulunan ve Ankara üstünde bulunan kırmızı imleci çekerek konumunuza sürükleyin.)
- Kurumda yetkili olduğunuzu gösteren belgeyi yükleyin. (Kurum kimlik kartınız vb)
- “Başvuru tamamla” butonuna basın.
- İletişim bilgileri kısmında girilen e-posta adresinize sistem tarafından gönderilen doğrulama linkine tıklayarak e-posta adresinizi doğrulayın.
- Sistem tarafından otomatik oluşturulan formun çıktısına alarak, kaşe ve imzalı olarak “Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü” ne gönderin.
- ECBS başvurunuz Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünce onaylandığında e-devlet sistemi üzerindeki hesabınızda kurumunuz “onaylı” olarak görünecektir.
- E-devlet şifrenizle https://ecbs.cevre.gov.tr/KullaniciIslemleri/Giris adresinden hesap sayfasına girin. (Kurumunuz onaylı olarak kırmızı renkte görünecektir.)
- Hesap Firma/Kurum adresi ile tesis adresi aynı ise firma hesabından firmamı tesisi olarak kaydet butonuna basılarak şube kaydı yapılır.
- Şube Farklı bir adreste ise; sağ üst köşede bulunan “Yeni tesis ekle” butonuna basarak tesisinizin /kurumunuzun adını girin.
- NACE faaliyet kodunu maliyeden vergi kimlik numaranızla seçilen kodlar arasından seçin.
- UAVT (Ulusal adres Veri Tabanı) numarasını girin. (Bilmiyorsanız yeniden adres bilgilerini girerek oluşturun.)
- Telefon, e-posta ve varsa KEP adresinizi girin.
- Harita üzerinden konum bilgilerinizi seçin. (Haritada bulunan ve Ankara üstünde bulunan kırmızı imleci çekerek konumunuza sürükleyin.)
- Kurumda yetkili olduğunuzu gösteren belgeyi yükleyin. (Kurum kimlik kartınız vb)
- “Başvuru tamamla” butonuna basın.
- İletişim bilgileri kısmında girilen e-posta adresinize sistem tarafından gönderilen doğrulama linkine tıklayarak e-posta adresinizi doğrulayın.
- Sistem tarafından otomatik oluşturulan formun çıktısına alarak, kaşe ve imzalı olarak “Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü” ne gönderin.
- İl Müdürlüğü tarafından tesis onayı yapıldıktan sonra hesabınızdan uygulama ekleme butonuna basarak uygulama listesinden “sıfır atık bilgi sistemi” ve “atık yönetim uygulaması” uygulamalarını ekleyin.
- Firma ve tesis kayıt işlemleri sırasında oluşturulan formları kaşeli ve ıslak imzalı olarak “Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğüne elden veya posta yoluyla ulaştırın.
- Yeni firma kaydı nasıl yapılır? https://sss.csb.gov.tr/Videolar/YeniFirmaKaydi.mp4
- Yeni kurum kaydı nasıl yapılır? https://sss.csb.gov.tr/Videolar/YeniFirmaKaydi.mp4
- Hesap(Firma/Kurum) nasıl aktarılır/eksik bilgisi tamamlanır? https://sss.csb.gov.tr/Videolar/FirmaAktarim.mp4
- Tesis nasıl Eklenir? https://sss.csb.gov.tr/Videolar/YeniTesisKaydi.mp4
- Tesis nasıl aktarılır/eksik bilgisi tamamlanır? https://sss.csb.gov.tr/Videolar/TesisAktarim.mp4
- UAVT nedir? Nasıl kaydedilir? https://sss.csb.gov.tr/Videolar/UAVTSecenekleri.mp4
- Hesap(Firma/kurum) veya tesise nasıl yetkili/sorumlu eklenir? https://sss.csb.gov.tr/Videolar/YetkiliAtamaFirmaTesis.mp4
- Hesap(Firma/Kurum) türü nasıl değiştirilir? https://sss.csb.gov.tr/Videolar/HesapTuruDegistirme.mp4
- Uygulamalara(Atık Yönetimi, e-İzin, Bekra vb.) nasıl gidilir ve uygulama nasıl eklenir? https://sss.csb.gov.tr/Videolar/UygulamaEkleme.mp4
- Faaliyete açma başvurusu nasıl yapılır? https://sss.csb.gov.tr/Videolar/FaaliyeteAcmaBasvurusu.mp4
- Sistem hataları ve diğer sorunlar nasıl Bakanlığa iletilir? (Sorun Bildir) https://sss.csb.gov.tr/Videolar/SorunBildir.mp4
Atık Beyan İşlemleri
Atık beyanının, her yıl bir önceki yılın atık bilgilerini içerecek şekilde 1 Ocak – 31 Mart tarihleri arasında yapılması zorunludur. Atık beyanı için uygulanacak işlem basamakları şöyledir.
- https://ecbs.cevre.gov.tr adresindeki vatandaş girişi bölümüne T.C kimlik numarası ve e-devlet şifresi yazılarak kayıtlı olan firmanıza ait entegre çevre bilgi sistemi sayfası açılır.
- Beyanı yapılacak tesis, Tesis/şube listesinden seçilerek “işlem yap” butonuna basılır.
- Tesise ait bilgileri, uygulama listelerini, yetkili listesini, belge listesini, varlık listesini gösteren başlıklardan “uygulama listesi” seçilerek atık yönetim uygulaması yanındaki “uygulamaya git” butonuna basılır.
- Atık Yönetim Uygulaması başlığı altında atık beyan sistemi işaretlenir ve “2018 beyanını gir/güncelle” butonuna basılır. Dört ana bölümden oluşan beyan sayfası ekranda görüntülenmektedir. Beyan aşamaları;
- Tesis bilgilerini güncelle,
- Tesis Kodu bilgilerini güncelle,
- Atık bilgisi ekleme,
- Onay, şeklindedir.
- Birinci bölüm: Tesis bilgilerini güncelle
- İlk basamak olan “tesis bilgilerini güncelle” butonuna basılarak tesis bilgileri güncellenir ve “tesis bilgilerimi kaydet” butonuna basılır.
- Bu sayfada beyan durumu “hazırlık aşamasında“ şeklinde görünmektedir.
- Beyan işleminin son basamağı olan onay aşamasında, tesis bilgileri kısmında girilen e-posta adresine kod gönderileceğinden mutlaka geçerli bir e-posta adresi kullanılmalıdır. Kurumlara ait e-posta adreslerine onay kodunun gönderilmeme durumu olduğundan hotmail, gmail gibi adreslerin girilmesi önerilmektedir.
- İkinci Bölüm: Tesis Kodu Bilgilerini güncelle
- İkinci aşamada, faaliyete ilişkin altı haneli NACE kodu, her iki rakamın arasına nokta konularak girilir.
- Birden fazla NACE kodu var ise, tüm NACE kodları girilmelidir.
- NACE kodu girildikten sonra, kapasite (kapasite bölümüne atık miktarı yazılmamalıdır) ve birim bilgileri girilmelidir.
- Birim başlığı altında kapasiteye ait nicelik bulunamıyor ise “diğer” başlığı altına açıklama yapılır.
- Tesis kodu (NACE) bilgilerini kaydet butonuna basılır.
- Üçüncü Bölüm: Beyan edilecek atıklar
Beyan atığınız var ise;
-
- Üçüncü aşamaya “beyan edilecek atığım var” butonuna basılarak başlanır.
- “Yeni atık beyanı ekle” butonuna basılarak atık bilgisi ekleme sayfası açılır.
- Atık Yönetimi Yönetmeliğinin Ek-4 listesinde bulunan ve altı haneden oluşan atık kodu atık başlığının yan tarafındaki kutucuğa yazılır.
- Miktarı bölümüne, yıl içerisinde aynı tesise gönderilen aynı kodlu atıkların toplam miktarları yazılmalıdır.
- İşlemin nerede yapıldığı başlığının yan tarafındaki kutucuğun içerisindeki “ok” işaretine basılarak, tesis dışı ya da gönderim yapılmadı ise stok seçilir.
- Atık Yönetimi Yönetmeliğinin Ek-2/A ve Ek-2/B sinde belirtilen bertaraf yöntemlerinden ve geri kazanım işlemlerinden uygun olan kodu seçerek atık işleme yöntemi bölümüne yazılır.
- Atık işleme tesisi kısmının yan tarafındaki kutucuğa atık gönderilen tesis adı yazılarak aranır. Adı yerine vergi numarası ya da tesis kodu yazılarak da arama yapılabilir. Atık işleme yöntemi doğru seçilmez ise tesis adı bulunamaz.
- Tesis seçilerek “kaydet” butonuna basılır ve ilgili atık için beyan işlemi yapılır. İlgili atık, beyan edilecek atıklar listesinde görünür.
- Yapılan beyanda hata var ise, listedeki atığa ait beyan satırının başındaki yuvarlak nokta işaretlenerek “seçili atık beyanını güncelle” butonuna basılmalıdır. Atık bilgisi ekleme sayfasındaki güncellemeler yapılarak “kaydet” butonuna basılmalıdır.
- “Yeni atık beyanı ekle” butonuna basılarak tesiste oluşan tüm atıklar için beyan satırı oluşturulmalıdır. Beyan satırı b bendinden h bendine kadar tüm işlemler tekrarlanarak oluşturulmaktadır.
Beyan edilecek atığınız yok ise; beyan edilecek atıklar sayfasındaki “beyan edilecek atığım yok” butonuna basılarak onay bölümüne geçilmelidir.
- Dördüncü bölüm: Onay
- “Onay işlemleri için buraya tıklayınız” başlığına basılır.
- “Onay kodunu öğren” butonuna basılarak e-posta adresine gönderilen kod, yan taraftaki kutucuğa girilir.
- “Onay” butonuna basılır. Tesis bilgileri başlığı altındaki beyan durumu bölümünde artık “onaylandı” yazılı olması gerekir.
- Onaylanan beyanın “yazdır” butonuna basılarak örneği alınır ve imzalanarak 5 yıl süre ile saklanır. Onay işleminden sonra beyanda herhangi bir değişiklik yapılamaz.
- Onaylama yapıldıktan sonra beyanda hata olduğu fark edilir ise beyan süresi (1 Ocak - 31 Mart) içerisinde Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğüne dilekçe ile başvurularak onayın kaldırılması talep edilmelidir.
